بررسی کاربست اخلاق فضیلت در تربیت اخلاقی؛ چالش‌ها و فرصت‌ها

یکی از نگرانی‌های مشترک در میان مدافعان اخلاق فضیلت ارسطویی‌‌، پرداختن به مسئلهٔ منش انسان‌هاست. این مسئله که در دو قرن گذشته، به طور خاص ‌‌مورد مداقهٔ پژوهشگران حوزهٔ تعلیم و تربیت بوده‌‌، پس از احیای اخلاق فضیلت ـ در دههٔ 1950 ـ به‌سوی کاربست عملی رویکردهای فضیلت‌محور در تربیت اخلاقی، پیش رفته است. از آن زمان تا کنون‌‌، چالش‌های جدیدی در برابر اخلاق متکی به منش یا اخلاق فضیلت‌محور به وجود آمده که عمدهٔ آن‌ها از سوی طرفداران اخلاق مراقبت و موقعیت‌گرایان مطرح شده‌اند و عموماً خودِ وجود منش و به‌طور ضمنی فضیلت‌‌، زیر سؤال می‌رود. در این مقاله، به روشی تحلیلی و انتقادی می‌کوشیم تا نخست‌‌، میزان‌ جدّی بودن این چالش‌ها را بررسی کنیم و سپس به این مسئله می‌پردازیم که آیا بر مبنای فهم ارسطویی که فضیلت را نیازمند حکمت عملی می‌داند، ارائهٔ الگویی از یک انسان حکیم‌‌، می‌تواند هدفی دست‌یافتنی و معقول برای تربیت اخلاقی افراد جامعه وبه‌ویژه کودکان و نوجوانان، باشد؟ و اگر چنین نباشد‌‌، هدف از تربیت اخلاقیِ فضیلت‌محور چه خواهد بود؟ واکاوی ماهیت این هدف و جایگاه آن در سیمای کلی زندگی انسان امروز‌‌، همراه با تبیینی از شیوه‌هایی مؤثر در رشد عامل فضیلت‌مند‌‌، از دیگر مباحث مطرح شده در این مقاله هستند.